Οι πέτρες των κοσμημάτων χωρίζονται σε ορυκτές και οργανικές. Ορυκτές είναι οι φυσικές πέτρες από τα έγκατα της γης. Οργανικές πέτρες είναι οι πέτρες που προέρχονται από οργανισμούς.
Ο διαχωρισμός των πετρών σε πολύτιμες και ημιπολύτιμες πέτρες, που έχει επικρατήσει στις μέρες μας, βασίζεται μόνο στην σπανιότητα και αυτό είναι το τυπικό, στην ουσία όλες οι πέτρες είναι πολύτιμες. Μερικές πολύτιμες πέτρες: διαμάντια, ρουμπίνια, σμαράγδια και ζαφείρια.
| Ορυκτές Πέτρες | Οργανικές πέτρες |
| Αquamarine | Eλεφαντόδοντο |
| Αμέθυστος | Κεχριμπάρι |
| Διαμάντι | Κοράλλι |
| Ζαφείρι | Μαργαριτάρι |
| Ρουμπίνι | Τυρκουαζ κ.α |
| Σμαράγδι | |
| Τουρμαλινη κ.α |
Το Κοράλλι, το Μαργαριτάρι, το Τυρκουάζ και το Κεχριμπάρι είναι από τους πιο ακριβούς πολύτιμους λίθους αλλά και από τους πιο ευαίσθητους. Σε καμία περίπτωση δεν μειώνει την αξία τους η ευαισθησία τους, γι’ αυτό και απευθύνονται σε ανθρώπους που μπορούν να τους προσέξουν και να καταλάβουν την ιδιαιτερότητά τους. Κουβαλάνε τη διαχρονική αξία και την πίστη που τους έδειξε ο άνθρωπος μέσα από την τέχνη, χρησιμοποιώντας τους σε απαράμιλλης συμβολικής και οικονομικής αξίας κοσμήματα και γλυπτά εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Αμέθυστος
Ο αμέθυστος είναι το πολυτιμότερο ορυκτό της οικογένειας χαλαζία (quartz). Το διάσημο βιολετί – μωβ χρώμα του αμέθυστου οφείλεται σε υπολείμματα σιδήρου ή αλουμινίου που περιέχονται στο πέτρωμα.
Το όνομα «αμέθυστος» σημαίνει «αυτός που δεν μεθά» γιατί θεωρείται πως το πέτρωμα διαθέτει ευεργετικές ιδιότητες ενάντια στη μέθη.
Αqua Marine (Ακουαμαρίνα)
Η ακουαμαρίνα είναι μια γαλαζοπράσινη παραλλαγή της βυρρήλιου. Αν και δεν είναι τόσο ακριβή όσο το σμαράγδι, χρησιμοποιείται, ως πολίτιμος λίθος, στην κοσμηματοποιία.
Είναι ένα διάφανο γαλάζιο ή γαλαζοπράσινο ορυκτό που πήρε το όνομα του από το χρώμα του. Aqua Marina θα πει στα ιταλικά το νερό της παραλίας.Θεωρείται ένας από τους πιο γνωστούς και δημοφιλείς πολύτιμους λίθους.
Διαμάντι
Το όνομα διαμάντι-diamond προέρχεται από την Ελληνική λέξη αδάμας δηλαδή αδάμαστος, γιατί λόγω της σκληρότητάς του δεν μπορούσε να υποστεί καμία κατεργασία. Το πιο σκληρό υλικό στη φύση, και συγχρόνως το πιο ακριβό και το πιο δημοφιλές. Ανήκει στην οικογένεια των αυτοφυών στοιχείων. Αποτελείται δε από καθαρό άνθρακα. Το βάρος του μετράται σε καράτια (1καράτι= 200 χιλιοστά του γραμμαρίου).
Τα διαμάντια στη φυσική τους κατάσταση είναι ημιδιαφανή, διαφανή ή ακόμα και αδιαφανή και οι χρωματισμοί τους ποικίλουν. Άχρωμα, γκρίζα, μπλε, κόκκινα, κίτρινα, πράσινα ή και μαύρα
Μαργαριτάρια
Παράγονται από τα μαλάκια και άλλα οστρακόδερμα. Οι άνθρωποι τα έχουν χρησιμοποιήσει ως πολύτιμους λίθους για χιλιάδες χρόνια.
Κεχριμπάρι
Το κεχριμπάρι είναι η απολιθωμένη ρητίνη (ρετσίνι) τψν κωνοφόρων δέντρων και συγκεκριμένα ενός είδους πεύκου. Το χρώμα τοτ κεχριμπαριού είναι κυρίως μελί, ανοιχτό χρυσαφί (το χρώμα της ρετσίνας), κίτρινο πορτοκαλί, αλλά καλύπτει επίσης ένα τεράστιο χρωματικό φάσμα, από φαιόχρουν γκριζωπό που μέσα του διακρίνουμε νερά διάφανα. ως το λευκό. Το κεχριμπάρι της βαλτικής θάλλασας δίνει ένα πράσινο βεραμάν χρώμα και το βρίσκουμε σε πολύ μικρές ποσότητες.
Κοράλλι
Το κοράλλι είναι ένας οργανισμός που αναπτύσσεται σε αποικίες και ζει σε ζεστά, ρηχά θαλάσσια ύδατα και συχνά παρατηρείται σε υφάλους. Πρόκειται για ένα σκληρό υλικό ανθρακικού ασβεστίου που μπορεί να κοπεί ή να σκαλιστεί και να γυαλιστεί σε όμορφους πολύτιμους λίθους.
Το κοράλλι έχει συνήθως άσπρο, κρεμ ή ροζ χρώμα ή έντονο κόκκινο, το πιο επιθυμητό και εντυπωσιακό χρώμα. Από τον 16οαιώνα και νωρίτερα, το μεσογειακό κοράλλι ήταν ένα περιζήτητο υλικό της κοσμηματοποιίας.
Στο βυθό του Αιγαίου υπάρχουν αποικίες του σπάνιου Coralliumrubrum, του κόκκινου κοραλιλούστην Αστυπάλαια στη Χαλκιδική και αλλού. Η αλιεία του κοραλλιού είναι μία δραστηριότητα στην οποία παραδοσιακά επιδίδονταν οι Καλύμνιοι σφουγγαράδες.
Τουρμαλίνη
Ένας μύθος λέει, πως όταν η τουρμαλίνη έκανε το μακρύ ταξίδι από το κέντρο της γης προς την επιφάνεια, συνάντησε στο δρόμο της το ουράνιο τόξο, πήρε μαζί της όλα του τα χρώματα. Δεν υπάρχει πάνω στη Γη άλλο ορυκτό πού με διαφάνεια, καθαρότητα και σκληρότητα, να παρουσιάζει όλα αυτά τους χρωματισμούς, και ακόμα περισσότερους πανέμορφους συνδυασμούς δύο ή τριών χρωμάτων (διχρωματικές η πολυχρωματικές τουρμαλίνες). Η ονομασία του λίθου, προέρχεται από την Κεϋλανέζικη λέξη «τουραμάλι» ονομασία που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι για το πετράδι και που στην ουσία σημαίνει κάτι μικρό που βγαίνει από τη γη.